basaltina Columnar Jointing منشور بازالتی ماکو

اگر حرف از خاص ترین ها در ایران باشد، منشور بازالتی ماکودر این لیست جا دارد. صحبت از ستون های سنگی منظم آتشفشانی ای است که هر بیننده ای را مسحور خود می کند. ادامه مطلب را بخوانید تا از عظمت این جاذبه و چرایی تشکیل آن آگاهی یابید.


ساختاری که در صخره های بازالتی تشکیل می شود شامل ستون هایی به شکل چند وجهی هستند که از شکستگی های سنگی به هنگام انقباض ( سرد شدن گدازه آتشفشانی) شکل می گیرد. مشاهده ی اتصالات عمودی صخره های بازالتی و ستون های کاملا هندسی آنها بسیار خیره کننده است و همواره آدمی را به شک می اندازد که نکند این ساختار تماما هندسی ساخته ی دست بشر باشد.
یکی از مشهورترین مکانهای دنیا برای دیدن چنین ستونهایی، داخل و خارج از دره رودخانه کلمبیا و دره کانونیها در امتداد مرز اورگان و واشنگتن در امریکا است. در شکل گیری ساختارهای بازالتی عمدتا پای گدازه های آتشفشانی در میان است. گدازه ها در لایه های ضخیم روی دیواره های سنگی سرازیر می شوند . این لایه ی گدازه آرام آرام خنک می شود و به شکل صخره های بازالتی در می آیند ولی مساله ی اصلی اینجاست که لایه ی رویی به سرعت خنک می شود حال آنکه گدازه ها در لایه های زیرین هنوز گرم هستند. با گذشت زمان و خنک شدن لایه های زیرین انقباض رخ می دهد و چون ساختار سنگ ها فشرده است این انقباض باعث در هم شکسته شدن لایه های رویی می شود. حال اگر در میان این لایه ها رد و اثر ذرات آب یا هر مایع دیگری وجود داشته باشد شکل چند وجهی متفاوتی را انتظار خواهیم داشت.

همچنین شکل سرازیر شدن گدازه ها، شدت فوران آتشفشانی، دمای گدازه و دمای محلی که گدازه ها سرد می شوند نیز در فرم گیری و ابعاد این ستون های سنگی موثر است.

در نوشتار این پست از مقاله ای تحت عنوان Geology Word of the Week: C is for Columnar Jointing که در سال ۲۰۱۲ در وب سایت اتحادیه ژئوفیزیک آمریکامنتشر شده استفاده شده است.
برای دسترسی به این اثر طبیعی کافیس وارد جاد ماکو به آواجیق شوید. ۲۰ کیلومتر بعد از ماکو در سمت راست جاده آن را خوئاهید دید.
در کنار این اثر چند آلاچیق با چشم انداز زیبای این دره ساخته شده است.